Erfdienstbaarheid: opheffing wegens gebrek aan belang

Als een erf belast is met bijvoorbeeld een recht van overpad is er sprake van een erfdienstbaarheid ten bate van een ander erf. Dit andere erf wordt ook wel het ‘heersende erf’ genoemd terwijl het erf dat belast is met dit recht het ‘dienende erf’ wordt genoemd. Het komt er op neer dat de eigenaar van het dienende erf moet dulden dat de eigenaar van het heersende erf op bepaalde wijze gebruik maakt van het dienende erf. Het recht van overpad is veruit de meest voorkomende vorm van erfdienstbaarheid, maar er zijn ook andere vormen mogelijk.

Erfdienstbaarheid kan ontstaan door vestiging, maar ook door verjaring. In het geval van vestiging maken de eigenaren van de erven een afspraak tot bepaald gebruik en laten dat vervolgens notarieel vastleggen. In het geval van verjaring kan het zo zijn dat als iemand 10 of 20 jaar lang op een bepaalde manier gebruik maakt van andermans erf, er een erfdienstbaarheid ontstaat.

Indien een erf is belast met een erfdienstbaarheid heeft dit soms invloed op de waarde van het erf of op de manier waarop de eigenaar van het erf zijn bezit ervaart. Het is om die reden dat het nogal eens voorkomt dat de eigenaar van een dienend erf probeert de erfdienstbaarheid op te laten heffen. Dit is bijvoorbeeld mogelijk indien het belang bij uitoefening van de erfdienstbaarheid is komen te vervallen. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat de eigenaar van het heersende erf inmiddels een andere route over zijn eigen erf tot zijn beschikking heeft.

Maar stel dat de eigenaar van het dienende erf zelf ook een belang heeft om van de erfdienstbaarheid af te willen? Bijvoorbeeld omdat een nieuwe eigenaar van een (dienend) erf projectontwikkeling voor ogen heeft. Spelen deze belangen bij opheffing wegens gebrek aan belang een rol? Nee, de Hoge Raad heeft in 2014 uitgemaakt dat de belangen van de eigenaar van het dienende erf (behoudens misbruik van bevoegdheid) geen rol spelen. Het gaat louter om het belang van het heersende erf bij de uitoefening van de erfdienstbaarheid.

Daar komt nog eens bij dat het belang van het heersende erf vrij snel wordt aangenomen. Zo ook in een recentelijk arrest van de Hoge Raad. De eigenaar van het heersende erf had een erfdienstbaarheid van weg gevestigd, hetgeen betekent dat hij gebruik mag maken van het perceel van zijn buurvrouw om de openbare weg te bereiken. Oorspronkelijk had de eigenaar van het heersende erf geen eigen uitweg naar de openbare weg, maar inmiddels was de situatie gewijzigd en had hij dit wel. Om deze nieuwe uitweg te bereiken moest hij echter een flink stuk omrijden. Dit feit was voor de Hoge Raad van voldoende gewicht om aan te nemen dat hij (nog altijd) een redelijk belang had bij uitoefening van de erfdienstbaarheid. Nu moet gezegd worden dat in deze zaak de eigenaar van het heersende erf meerdere kilometers moest omrijden. Het is interessant om te bezien in hoeverre de Hoge Raad ruimte ziet voor een nuancering als de afstand aanmerkelijk korter is.

Bent u eigenaar van een dienend erf en wilt u een erfdienstbaarheid laten opheffen of wilt u juist een erfdienstbaarheid vestigen? Neemt u in dat geval dan gerust contact op met M2 Advocaten.

Advocaat Marius Rijntjes (rijntjes@m2advocaten.nl)