Heersend erf: treedt op tegen inbreuk! Dienend erf: deel van erfdienstbaarheid kan blijven bestaan!
In een zaak bij de Rechtbank Noord-Nederland speelde het volgende. A heeft een perceel dat aan de ene kant grenst aan het perceel van B en aan de andere kant aan het perceel van Staatsbosbeheer. A heeft geen eigen uitweg naar de openbare weg. Om op de openbare weg te komen, maakt A gebruik van het perceel van Staatsbosbeheer. Dit wordt door Staatsbosbeheer gedoogd.
In 1978 is ten laste van het perceel van B een erfdienstbaarheid gevestigd die inhoudt dat A het recht heeft om via een pad op het perceel van B de openbare weg te bereiken. De afgelopen 20 jaar is het vanwege uitstekende takken en wortels van struiken en bomen niet mogelijk geweest om met een auto van het pad gebruik te maken. Het pad was wel te voet te bereiken.
B stelt dat de erfdienstbaarheid verjaard is, nu het pad al meer dan 20 jaar niet als “weg” gebruikt is. De Rechtbank ziet dat anders.
Allereerst is de Rechtbank – nu in de akte van 1978 slechts wordt gesproken over “een recht van weg” – van oordeel dat bedoeld is dat A het recht heeft om te voet en per auto via het pad de openbare weg te bereiken.
Vervolgens komt de Rechtbank toe aan de verjaring. Daarvoor dient te worden vastgesteld of sprake is van een met de erfdienstbaarheid strijdige toestand en zo ja, of daar gedurende 20 jaar niet tegen is opgetreden. Daarbij merkt de Rechtbank op dat een eventuele verjaring niet steeds leidt tot het volledige tenietgaan van de erfdienstbaarheid. De verjaring treedt slechts in voor zover de uitoefening van de erfdienstbaarheid onmogelijk is door bijvoorbeeld een hek of begroeiing.
Op grond van overgelegde foto’s komt de Rechtbank tot de conclusie dat het de afgelopen 20 jaar niet mogelijk is geweest om met een auto van het pad gebruik te maken. Voor het gebruik te voet ligt dat anders. Het is weliswaar lastig maar niet onmogelijk om te voet van het pad gebruik te maken en A heeft het pad ook als zodanig gebruikt, onder meer om de hond uit te laten, aldus de Rechtbank.
De slotsom is dat de erfdienstbaarheid wel teniet is gegaan, maar slechts ten dele, namelijk alleen voor wat betreft het recht van weg per auto. Het recht van weg te voet is blijven bestaan.
Voor eigenaren van een heersend erf is het dus goed om te weten dat hun erfdienstbaarheid teniet kan gaan door verjaring, indien zij gedurende 20 jaar niet tegen een inbreuk op hun erfdienstbaarheid optreden. Voor eigenaren van een dienend erf is het goed om te weten dat verjaring niet automatisch betekent dat de gehele erfdienstbaarheid tenietgaat. Het kan betekenen dat zij een deel van de erfdienstbaarheid nog steeds zullen moeten dulden.
Marius Rijntjes (rijntjes@m2advocaten.nl)
